Πού είναι η Αριστερά;

Το κείμενο, με τίτλο «Πού είναι η Αριστερά» πρωτοεμφανίστηκε
στο μπλογκ του Σαραμάγκο, την 1.10. 2008. Δημοσιεύτηκε, μαζί
με άλλα κείμενα από το ίδιο μπλογκ, στο βιβλίο του Το τετράδιο.
Κείμενα που γράφτηκαν για το blog, Σεπτέμβριος 2008-Μάρτιος
2009. Στα ελληνικά κυκλοφορεί, όπως και όλα σχεδόν τα βιβλία
του Σαραμάγκο, σε μετάφραση Αθηνάς Ψυλλιά, από τις εκδόσεις
Καστανιώτη.

Πριν από τρία-τέσσερα χρόνια, σε μια συνέντευξή μου
σε μια νοτιοαμερικάνικη εφημερίδα, αργεντίνικη νομίζω,
μου βγήκε πάνω στις διαδοχικές ερωταποκρίσεις μια δήλωση
που κατόπιν φαντάστηκα πως θα προκαλούσε αναταραχή, διαμάχη,
σκάνδαλο (μέχρι αυτού του σημείου έφτανε η αφέλειά μου),
ξεκινώντας από τις τοπικές στρατιές της Αριστεράς και μετά,
ποιος ξέρει, σαν ένα κύμα που εξαπλώνεται σε κύκλους, στα
διεθνή μέσα, είτε αυτά ήταν πολιτικά, συνδικαλιστικά ή
πολιτιστικά, τα οποία πρόσκεινται στην εν λόγω Αριστερά.

Με όλη της τη σκληρότητα, χωρίς να κάνει βήμα πίσω μπροστά
στην ίδια της την αισχρότητα, η φράση, όπως αναπαράχθηκε με
ακρίβεια από την εφημερίδα, ήταν η εξής: «Η Αριστερά δεν έχει
την παραμικρή γαμημένη ιδέα σε ποιον κόσμο ζει».
Στην πρόθεσή μου, εσκεμμένα προκλητική, η Αριστερά, επερωτωμένη
έτσι, απάντησε με την πιο παγωμένη σιωπή. Κανένα κομμουνιστικό
κόμμα, για παράδειγμα, ξεκινώντας απ’ αυτό του οποίου είμαι
μέλος, δεν βγήκε στις επάλξεις για να αντικρούσει ή απλώς να
επιχειρηματολογήσει σχετικά με την καταλληλότητα ή τη μη
καταλληλότητα των λέξεων που πρόφερα. Κατά μείζονα λόγο,
επίσης, κανένα από τα σοσιαλιστικά κόμματα που βρίσκονται
στην κυβέρνηση των αντίστοιχων χωρών, σκέφτομαι κυρίως των
δικών μας, της Πορτογαλίας και της Ισπανίας, δεν θεώρησε
απαραίτητο να απαιτήσει ένα ξεκαθάρισμα εξηγήσεις από
τον παράτολμο συγγραφέα που τόλμησε να ρίξει μια πέτρα
στον μουχλιασμένο βούρκο της αδιαφορίας.

Τίποτε απολύτως, σιωπή καθολική, λες και στους ιδεολογικούς
τάφους όπου κατέφυγαν δεν υπήρχε τίποτε άλλο παρά μόνο σκόνη
και αράχνες, ή το πολύ κάποιο αρχαϊκό οστό που δεν έκανε
ούτε για ιερό λείψανο πια. Για κάμποσες μέρες αισθάνθηκα
αποκλεισμένος από την ανθρώπινη κοινωνία, σαν να ’χα χολέρα,
θύμα κάποιου είδους διανοητικής κίρρωσης όπου τίποτα δεν
έβγαζε νόημα. Έφτασα μάλιστα να σκεφτώ πως η συμπονετική
κουβέντα που θα κυκλοφορούσε μεταξύ αυτών που σιωπούσαν
ήταν περίπου η εξής: «Τον κακομοίρη, τι να περιμένει κανείς
σε τέτοια ηλικία;». Ήταν πως δεν θεωρούσαν ότι δικαιούμουν
να εκφράσω γνώμη σ’ αυτή τη φάση.

Ο καιρός περνούσε, περνούσε, η κατάσταση στον κόσμο γινόταν
όλο και πιο περίπλοκη, και η Αριστερά, ατάραχη, συνέχιζε να
παίζει τους ρόλους που, είτε στην εξουσία είτε στην αντιπολίτευση,
της είχαν διανεμηθεί. Εγώ, που στο μεταξύ είχα κάνει μια άλλη
ανακάλυψη, πως ο Μαρξ ποτέ δεν είχε τόσο πολύ δίκιο όσο σήμερα,
φαντάστηκα, όταν πριν ένα χρόνο ξέσπασε η καρκινική απάτη των
ενυπόθηκων δανείων στις ΗΠΑ, πως η Αριστερά, όπου κι αν
βρίσκεται, αν είναι ακόμα ζωντανή, θ’ ανοίξει επιτέλους
το στόμα για να πει τι σκέφτεται γι’ αυτή την περίπτωση.
Έχω πια την εξήγηση: η Αριστερά δεν σκέφτεται, δεν δρα,
δεν διακινδυνεύει ούτε βήμα. Έχει γίνει ό,τι έχει γίνει από
τότε, και μέχρι σήμερα η Αριστερά, με δειλία, εξακολουθεί να
μη σκέφτεται, να μη δρα, να μη διακινδυνεύει ένα βήμα.
Γι’ αυτό ας μην παραξενευτεί κανείς για την αναιδή ερώτηση
του τίτλου: «Πού είναι η Αριστερά;». Δεν τάζω τίποτα για
απάντηση, πλήρωσα ήδη πολύ ακριβά τις αυταπάτες μου.

Ζοζέ Σαραμάγκο

Από τα Ενθέματα της Αυγής 1/8/2010


ΥΓ Αφιερωμένο με αγάπη σε όλο το φάσμα της Ελληνικής Αριστεράς.
Όσον αφορά το ερώτημα με κάλυψε ο σύντροφος Ζοζέ.