Η αριστερά μας χρειάζεται όλους, εμείς το ξέρουμε?
Από την κυριακάτικη Αυγή 9/6/09
Η Τζίνα Πολίτη, στον πρόλογο πρόσφατου βιβλίου της (Λόγοι, Αντίλογοι, Σατιρικά, Άγρα, 2009) παρουσιάζει το πώς η ίδια «συντάχθηκε ανεπιστρεπτί με τις αξίες και τα οράματα του αριστερού συλλογικού υποκείμενου». Το αδιάλλακτο αυτό «ανεπιστρεπτί» προσδιορίζει, θα υποστήριζα, ένα καίριο χαρακτηριστικό των ιδεολογικών ευαισθησιών και των πολιτικών στάσεων που συγκροτούν ό,τι ο Άγγελος Ελεφάντης, σε μια, ίσως ακόμη δυσκολότερη, εκλογική συγκυρία, είχε ονομάσει «δημόσιο χώρο της αριστεράς».
Το μικρό ποσοστό συσπείρωσης των ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ πιστοποιεί ότι ο «δημόσιος χώρος της αριστεράς» και το αντίστοιχο «ανεπιστρεπτί» τραυματίστηκαν σε τούτες τις εκλογές. Σίγουρα δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει κάτι τέτοιο. Αλλά ίσως είναι η πρώτη φορά που ο τραυματισμός προϊδεάστηκε βουβά και υπόκωφα, χωρίς να έχουν προηγηθεί δημόσιες τοποθετήσεις που θα διαφοροποιούνταν με πολιτική ευκρίνεια. Μόνη ίσως εξαίρεση είναι ένα κείμενο του Βασίλη Πεσμαζόγλου που δημοσιεύθηκε προεκλογικά στα Νέα. Μολονότι διαφωνώ πλήρως με το κείμενο αυτό, δεν μπορώ να μην του αναγνωρίσω παρρησία, δηλαδή την εντιμότητα, με την οποία διατυπώνει την -πολλαπλώς καταστροφική κατ’ εμέ- πολιτική του διαφοροποίηση.
Ο «δημόσιος χώρος της αριστεράς» τραυματίστηκε βουβά και υπόκωφα από δύο αντίθετες πλευρές. Και οι δύο συναρτώνται με την απαξίωση του πολιτικού συστήματος στο σύνολό του. Έτσι, για κάποιους δυνάμει ψηφοφόρους του, ο ΣΥΡΙΖΑ θεωρήθηκε αναπόσπαστο μέρος του συστήματος αυτού και εταίρος της απαξίωσής του, δηλαδή τελικά ίδιος με όλους τους άλλους και άρα ανάξιος να ψηφιστεί.
Από την άλλη μεριά και για κάποιους άλλους δυνάμει ψηφοφόρους του ο ΣΥΡΙΖΑ θεωρήθηκε υπερβολικά «κινηματικός», υπερβολικά εκτός του πολιτικού συστήματος, οσοδήποτε απαξιωμένου, δηλαδή υπερβολικά διαφορετικός από τους άλλους και άρα, και πάλι, ανάξιος να ψηφιστεί.
Αν ισχύει αυτή η πρόχειρη διάγνωση, τότε τα πράγματα είναι σοβαρά γιατί παραπέμπουν σε ένα έλλειμμα πολιτικοποίησης. Όχι τόσο του ίδιου του ΣΥΡΙΖΑ, που προσπάθησε να συνδυάσει --σίγουρα με αστάθεια, σίγουρα ετεροχρονισμένα κάποιες φορές ή ελλιπώς-- την κινηματική του δράση, τον προγραμματικό του λόγο και τη δημοκρατική λειτουργία του, αλλά έλλειμμα πολιτικοποίησης της εικόνας του. Με άλλα λόγια, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν κατόρθωσε να δείξει πλατιά και ότι επιδιώκει να είναι πολιτική δύναμη και ότι επιδιώκει να είναι αριστερή πολιτική δύναμη, δηλαδή πολιτική δύναμη επαρκώς διαφορετική, «ανεπιστρεπτί» επαρκώς διαφορετική, από τις υπόλοιπες.
Η αδυναμία του ΣΥΡΙΖΑ να πολιτικοποιήσει την εικόνα του δεν είναι αποτέλεσμα μόνο των επιθέσεων εναντίον του ή μόνο των δικών του αδυναμιών. Θα υποστήριζα ότι η αδυναμία αυτή συνιστά κατά κύριο λόγο μια ακόμη έκφραση της βαθύτατης κρίσης που περνάει ο τόπος. Κρίση όχι μόνον οικονομική, κοινωνική, οικολογική. Αλλά και κρίση αξιών και κρίση προοπτικής, κρίση με άδηλη διέξοδο ακόμη και βραχυπρόθεσμα, κρίση που θίγει όλους τους θεσμούς, όλα τα βάθρα εμπιστοσύνης, όλες τις βεβαιότητες, όλα τα δημόσια πρόσωπα. Πρόκειται για κρίση που δεν απασχολεί στα σοβαρά σχεδόν κανέναν ενώ ταυτόχρονα όλοι δηλώνουν με περισσή ευκολία πως την αναγνωρίζουν. Και αυτό, όπως είναι προφανές, επιτείνει μέχρις εκρήξεως τα αδιέξοδα και καθιστά την κρίση βαθύτερη.
Υπ' αυτές τις συνθήκες ο «δημόσιος χώρος της αριστεράς» δεν μπορεί παρά να υφίσταται ισχυρές φυγόκεντρες πιέσεις, πιέσεις που θίγουν ακόμη και το «ανεπιστρεπτί» που τον προσδιορίζει, τείνοντας να εκτινάξουν τα θραύσματά του προς όλες τις κατευθύνσεις, από την άνευ όρων ένταξη στο κατεστημένο πλαίσιο μέχρι την τυφλή ή ακραία βία. Οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ προσπάθησε να αντισταθεί, να αντικρίσει την κρίση κατάματα και να ασκήσει μια αντίρροπη κεντρομόλα δύναμη. Με τα λόγια του Νίκου Ξυδάκη σε ένα εξαιρετικό άρθρο του στην Καθημερινή, προσπάθησε να αποτελέσει την «πύλη του πολιτικά έλλογου», εκείνου του πολιτικά έλλογου, βέβαια, που θα τιμούσε το «ανεπιστρεπτί» της αριστεράς.
Ωστόσο τα εκλογικά αποτελέσματα πιστοποιούν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν κατόρθωσε να πολιτικοποιήσει την εικόνα του ώστε να ασκήσει επαρκώς μια τέτοια δύναμη. Από την άλλη μεριά, οι ενστάσεις εναντίον του αγνόησαν τον εξαιρετικά σύνθετο χαρακτήρα της κρίσης και τον αντίστοιχα δύσκολο ρόλο του «συλλογικού υποκειμένου της αριστεράς». Απλώς έτειναν να σπρώξουν μονόπλευρα τα πράγματα προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση. Με αυτά δεδομένα, έπεται πως δεν είναι σήμερα ο καιρός της απόδοσης ευθυνών και των αντίστοιχων πυροβολισμών. Σήμερα οφείλουμε να ανασυστήσουμε τον «δημόσιο χώρο της αριστεράς». Εν μέσω κρίσης και εν όψει της αριστερής διεξόδου από εκείνη.
Του ΑΡΙΣΤΕΙΔΗ ΜΠΑΛΤΑ
Ο Αριστείδης Μπαλτάς διδάσκει φιλοσοφία των επιστημών στο ΕΜΠ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου